تحقیق برج قابوس 17 ص

دسته بندي : دانش آموزی و دانشجویی » دانلود تحقیق
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 17 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏2
‏مقدمه
‏بنای آجری میل گنبد قابوس از نقطه نظر عظمت ‏معماری، ویژگی‌های هنری و تکنیکی در زمره بزرگ ترین مفاخر معماری قرن ‏چهارم هجری قمری به شمار می‌آید.
‏ساختمان این میل که آرامگاه شمس المعالی قابوس ‏بن وشمگیر زیاری است، در بالای تپه‌ای در میان پارک بزرگ شهر گنبد کاووس ‏واقع شده است .این بنا از زیباترین و باشکوه‌رین بناهای اوایل دوره اسلامی ‏است که با وجود استفاده بسیار کم از عناصر تزیینی دارای ساختارهای متناسب، ‏موزون، مستحکم و زیباست که نوعی احساس شکوه و زیبایی را به بیننده القا ‏می‌کند. ساختمان میل در اصل متشکل از سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطی ‏است که روی هم رفته 55 متر ارتفاع دارد. ساقه این میل بر روی پایه‌ای مدور ‏قرار دارد و تنها نزدیک به 2 متر آن بیرون از زمین است و بر اساس مطالعات ‏به عمل آمده بخش بزرگی از آن در ول زمین فرو رفته است.خود ساق با نمای ‏دایره‌ای پرده‌دار ، بر روی این شالوده قرار دارد و 37 متر ارتفاع دارد. ‏در بدنه ساقه بنا 10 پره مثلثی شکل با فواصل معین و با تناسب و زیبایی ‏کامل قرار گرفته است، به طوری که علاوه بر ایجاد زیبایی ، از حجم ساده و ‏بی قواره ساقه کاسته و نیز موجب استحکام بنا شده است.تنها تزیین این ساقه ‏در بالای در ورودی مشتمل بر دو رشته کتیبه کوفی آجری است که یکی در ارتفاع 8 ‏متری از سطح زمین و دیگری زیر پا کار گنبد تعبیه شده است . عرض این ‏کتیبه 80 سانتی متر و هر دو مشتمل بر یک عبارت تاریخی است که سال (397 ‏هـ.ق. و 375 هـ.ش) را نشان می‌دهد . این کتیبه عاری از هر گونه پیرایه و ‏تزئینات است و همچون خود گنبد تنها به استحکام و ماندگاری آن توجه شده است . ‏خطوط و حروف کتیبه با آجر ساده قرمز رنگ که روی آن سائیده شده بدون هیچ ‏گونه روکشی در درون قاب‌های آجری جای گرفته است. خطوط کوفی ساده این کتیبه ‏، دارای برجستگی است و در عین حال ، نوعی تراش ظریف و زیبایی متناسبی دارد ‏که از هر جهت با شکل ساختمان آرامگاه تناسب دارد .گذشته از سادگی کتیبه در ‏هنگام نصب خطوط و قاب‌سازی آن این نکته مراعات شده که از هر جهت ماندگاری ‏آن بر روی بدنه تضمین شود. برای این منظور هر کدام از حروف آجری و آجرهای ‏قاب کتیبه ریشه‌های بلندی دارد که درون دیوار گنید فرو رفته است . به همین ‏خاطر و به علت پختگی آجر قرمز و استحکام آن هنوز پس از هزار سال ،‌کتیبه ‏تقریباً سالمی بر جای مانده است . تکرار یک متن در دو جای بنا نیز به ‏ماندگاری محتوای کتیبه کمک بزرگی کرده است. بدنه بنا سراسر از آجر قرمز ‏رنگ ساخته شده است. آجرهای سخت این بنا که در نهایت پختگی و استحکام
‏2
‏هستند، به علت تابش آفتاب در طول قرن‌ها به رنگ زرد طلایی در آمده‌اند که ‏خود بر زیبایی بنا افزوده است. شکل آجرهایی که در بدنه بنا به کار رفته ‏است معمولی و یکسان است ، به جز آجرهایی که در بدنه گنبد مخروطی مورد ‏استفاده واقع شده است . آجرها خوب پخته شده و خوب به ملاط چسبیده و سخت ‏توپر و یکپارچه است.گنبد مخروطی بنا به ارتفاع 18 متر و بر روی ساقه بنا ‏شده است. این گنبد بر خلاف بیش تر برج‌ها و گنبدهای آرامگاهی یک پوش است و ‏بدون هیچ واسطه‌ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و شیب تند و سطح صاف و ‏صیقلی آن به ماندگاری گنبد کمک فراوان کرده است . درون بنای گنبد قابوس ‏ساده و تنها با اندود گچ پوشش یافته که با گذشت زمان به سیاهی گراییده ‏است.بر بالای سر در ورودی بنا دو رشته مقرنس زیبای ساده کار شده که جزو ‏اولین نمونه مقرنس‌های هنر اسلامی ایران به شمار می‌رود. هم‌چنان که از ‏متن کتیبه بر می‌آید این بنا در سال 397 هـ.ق. توسط شمس المعالی قابوس بن ‏وشمگیر آل زیار جهت آرامگاه شخصی بنا شده است . نام‌برده که در آن روزگار ‏فرمانروای گرگان بود، مردی دانشمند ـ هنرمند، سلحشور ـ دوست‌دار و مشوق ‏علم و هنر بود . وی در سال 402 هـ.ق. یعنی 5 سال بعد از ساخت گنبد قابوس ‏وفات یافت . این بنا در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است .
istta.ir
‏طول آن 55 درجه و 18 دقیقه، عرض 37 درجه و 17 دقیقه، ارتفاع آ ن از سطح ‏دریا 76 متر می با شد در این شهر به امر قابوس بن وشمگیر از امرای آ ل ‏زیار در سا ل 397هجری قمری بنای یا دبودی ساخته شده است. ارتفاع بنا 68متر ‏و ارتفاع تپه ای که برج بر روی آن قرار دارد10 متر می با شد. محیط دایره ی ‏برج قابوس 75/9 متر است. بعضی از محققین معتقدند که آن جا مدفن قابوس می ‏باشد و بعضی دیگر معتقدند که قابوس بن وشمگیر آن جارا فقط به عـنوان ‏یادبود حکومتش ساخته است نه مقــبره ا یشان. کتیبه ای به خط کــوفی در ‏اطراف آن به چشم می خورد به ا یـن مضمون: « بسم الله الرحمن الرحیم، هذا ‏القصر العالی للا میر شمس المعالی الامیر قابوس بن وشمگیر امر ببنائه فی ‏حیاته سنه تسع و تسعین و ثلاث مائه قمریه و سـنه خمس و سـبعین و ‏ثـلـثـمائه شمسیه» یعنی « بسم الله الرحمن الرحیم، این قصر عالی متعـلـق ‏به شمس المعالی امیر بــن قابوس بن وشمگیر که در زمان حیات، امر به بنای ‏آن کرد در سال 397هـجری قمری »
‏در مورد این بنا یک نفر به ما اطلاعاتی می دهد:« این ‏گنبد ‏عبارت از مناره ای است به شکل استوانه مضلع و دارای 10 ضلع متساوی و عرض ‏هر ضلع 4/5 متر و هر کدام از این 10 ضلع مرکب ا ز سه ترک است و هر ترکی 2 ‏متر عرض دارد اکنون چنان می نما ید که این برج که در روی تپه وا قع است، ‏لیکن مسلم است که این تپه نه مصنوعی است و نه طبیعی بلکه تپه ای است که به ‏وا سطه ی انهدام ابنیه دور ‏گنبد ‏بر روی هم ا حداث شده. 10 متر ارتفاع نوک مخروطی ‏گنبد ‏است میان آن مخروط هم خالی است و روزنه ای به سمت جنوب غربی داردولی راهش ‏تاکنون معــلـوم نشده است آن چه ظاهرا معلوم شده باید گفت، کف ‏گنبد
‏4
‏روی زمیـن در زیـر تپه با شد زیرا ‏گنبد ( ‏در این جا منظــور از گــنبد برج قابوس است ) به این بـزرگی را نمی توا ‏ن روی تپه ای به این بزرگی بنا کرد محیط دا خل گــنبد 144/30 متر، محـیط ‏خارجی 278/60 متر، مساحت تپه ی ‏گنبد ‏تقریبا 4800متر است. این ‏گنبد ‏حوادث متعــددی را به خود دیده است:« یک بار نــادر شاه به ناحیه شما ل ایران آمده و چون راهپیمایی زیادی کرده بود ا ز دیده میل ‏گنبد ‏خوشحال شد زیرا حدس می زد که این جا شهر بزرگی باید باشد چون آن جا را ‏تقریبا غیر مس.ک.ک..نی و ده کوچکی دید بسیار ناراحت شد امر به تخریب ‏گنبد ‏داد ولی خوشبختانه از این بلا در امان ماند». وهم چنین عده ای از سران ایل ‏گوگلان به گمان این که در زیر آن گنجی نهفته است امر به پی کنی آن می کنند ‏ولی بعد از مدتی دست از این کار می کشند ولی بنا به گــفته ی مردی ( مرد ‏ایکس ) انگلیسی ها مــقدار زیادی از کالاهای نفـیسه آن جا را برده ا ند. ‏خرابه های شهر جرجان ( شهـر باستانی ) در قسمت غــربــی گـــنبد قرار ‏دارد. چـون این شهر بین دو قبیله یموت و گوگلان حا ئـل بوده ا ست از نظر ‏اقتصادی ا ز دو قوم بهره مند می شوند
‏زير آن برج بلند كسي آرميده است. صاحب آن آرامگاه قديمي مربوط به قرن چهارم هجري است. زير آن برج بلند آجري كه در ميانه شهر ‏گنبد ‏كاووس قرار دارد قابوس بن‏ ‏ وشمگير به خواب ابدي رفته است. شمس‏ ‏المعالي ‏قابوس بن‏ ‏ وشمگير آل زيار دانشمند، هنرمند و مشوق علم و هنر بوده كه قبل ‏از مرگ دستور ساخت آن را مي‏ ‏دهد. بقعه آرامگاه وي كه بناي آجري است در ‏اعداد بزرگ‏ ‏ترين مفاخر معماري قرن چهارم هجري است و در شمال شرقي ايران در ‏شهر ‏گنبد ‏كاووس قرار دارد. اين بناي معروف كه يكي از بلندترين آثار تاريخي جهان به ‏شمار مي‏ ‏آيد بر فراز تپه خاكي كه قريب ‏۱۵‏ متر از سطح زمين بلندتر است قرار ‏دارد. اين بنا در سال ‏۳۹۷‏ هجري قمري و ‏۳۷۵‏ هجري شمسي و در زمان سلطنت ‏شمس‏ ‏المعالي قابوس بن وشمگير و در شهر جرجان كه پايتخت پادشاهان آن ديار ‏بوده بنا شده است. بنايي كه از هزار سال پيش تاكنون بر فراز تپه
‏4
‏ ‏اي خاكي ‏استوار است در عين سادگي يكي از غرو‏ ‏رانگيزترين بناهايي است كه نه تنها در ‏خاك ايران بلكه در سراسر جهان شناخته شده است و مورد توجه بسياري از ‏جهانگردان و باستان‏ ‏شناسان است.
‏آرامگاه قابوس بن وشمگير بدون هيچ تزئيني است. فقط بنايي است آجري كه ارتفاع آن كلاه از سر مي‏ ‏اندازد.
‏داخل ‏ميل ‏فقط يك كتيبه وجود دارد كه بر ديوار آن نصب شده كه تاريخ ساخت و اينكه ‏آرامگاه متعلق به كيست در آن درج شده است. پروفسور ارتورافام پوپ در مورد ‏اين بنا چنين نوشته است: «در زير سمت شرق كوه‏ ‏هاي البرز و در برابر ‏صحرا‏ ‏هاي پهناور آسيا يكي از بزرگ‏ ‏ترين شاهكار‏ ‏هاي معماري ايران با تمام ‏شكوه و عظمت خود قد برافراشته است. اين بنا ‏گنبد ‏قابوس بقعه آرامگاه قابوس بن وشمگير است. برج آرامگاه از هرگونه آرايش ‏مبراست. براي جنگنده‏ ‏اي با نيروي ايمان و در قتال رودرروي، پادشاهي شاعر ‏در نبرد با ابديت، آيا آرامگاهي چنين عظيم و مقتدر وجود دارد؟محمدعلي ‏قورخانچي نيز تحقيقي در مورد ‏گنبد ‏قابوس داشته و در كتاب نخبه سينيه خود ‏گنبد ‏قابوس را در نيم فرسخي خرابه‏ ‏هاي شهر جرجان دانسته و نظيري را براي اين ‏گنبد ‏در ايران‏ ‏زمين موجود ندانسته است. در معماري سنتي ايران چنين بنا‏ ‏هاي عظيم و كشيده‏ ‏اي كه ‏ميل ‏نيز ناميده مي‏ ‏شوند و در طول راه‏ ‏ها براي راهنمايي و تعيين مسير كاروان‏ ‏ها ‏احداث مي‏ ‏شده زياد برمي‏ ‏خوريم ولي هيچ كدام آنها به پاي عظمت ‏گنبد ‏قابوس نمي‏ ‏رسند.اين بنا شامل سه قسمت شالوده، ساقه و ‏گنبد ‏مخروطي‏ ‏ است كه مجموعاً ‏۵۵‏ ارتفاع دارد.
‏ساقه اين ‏ميل ‏با نماي دايره‏ ‏اي پره‏ ‏دار با ارتفاع ‏۳۷‏ متر بر روي پايه‏ ‏اي مدور (شالوده) ‏قرار گرفته كه تنها دو متر از آن بيرون زمين است و براساس مطالعات به عمل ‏آمده بخش بزرگي از آن در دل زمين فرو رفته است.در بدنه ساقه بنا ‏۱۰‏ پره ‏مثلثي شكل با فواصل معين و با تناسب و زيبايي كامل قرار گرفته است كه ‏علاوه بر زيبايي از حجم ساده و بي‏ ‏قواره ساقه كاسته و موجب استحكام بنا ‏شده است.رنگ آجر‏ ‏هاي قرمز به كار رفته در اين ‏گنبد ‏به علت تابش نور خورشيد در طول قرن‏ ‏ها به رنگ زرد طلايي درآمده كه خود بر ‏زيبايي آن افزوده است.شكل آجر‏ ‏هاي به كار رفته در بنا به جز آنهايي كه در ‏بدنه استفاده شده‏ ‏اند، معمولي و يكسان است.بدنه بنا از آجر قرمز رنگ كه به ‏خوبي به ملاط چسبيده و سخت توپر و يكپارچه‏ ‏ و در نهايت پختگي و ‏يكپارچه‏ ‏اند، ساخته شده است.
‏گنبد ‏مخروطي بنا به ارتفاع ‏۱۸‏ متر بر روي ساقه بنا شده است. اين ‏گنبد ‏برخلاف اكثر برج‏ ‏ها و ‏گنبد ‏هاي آرامگاهي بدون هيچ واسطه‏ ‏اي بر روي بدنه برج قرار گرفته و شيب تند و سطح صاف و صيقلي آن به ماندگاري ‏گنبد ‏كمك فراوان كرده است.درون بناي ‏گنبد ‏قابوس، ساده و تنها با اندود گچ پوشش يافته كه با گذشت زمان به سياهي ‏گراييده است.اين بنا با وجود استفاده بسيار كم از عناصر تزئيني داراي ‏ساختار‏ ‏هاي متناسب، موزون، مستحكم و زيباست كه نوعي احساس شكوه و زيبايي ‏را به بيننده القا مي‏ ‏كند.
‏تنها تزئين اين ساقه در بالاي در ورودي ‏مشتمل بر دو رشته كتيبه آجري به خط كوفي است كه يكي در ارتفاع هشت‏ ‏متري از ‏سطح زمين و ديگري زير پاكار ‏گنبد ‏تعبيه شده است.عرض اين كتيبه‏ ‏ها ‏۸۰‏ سانتي‏ ‏متر و بر روي هر كدام دو سال ‏۳۹۷ ‏هجري قمري و