تحقیق الگوي ارائه خدمات توانبخشي به آسيب ديدگان ناشي از بلاياي طبي
دسته بندي :
دانش آموزی و دانشجویی »
دانلود تحقیق
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 16 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
بسمه تعالي
الگوي ارائه خدمات توانبخشي به آسيب ديدگان ناشي از بلاياي طبيعي
مقدمه
انسان از گذشته‌هاي بسيار دور همواره در بستر پر فراز و نشيب زندگي خود، طعمه حوادث و اتفاقات ناشناخته قرار داشته و قرباني بلاياي متعدد بوده كه او را بصورت موقت يا دائم از نعمت سلامتي و زندگي مستقل محروم و با محدوديتهايي مواجه ساخته است. قهر و خشم طبيعت بصورت‌هاي گوناگون چون زلزله، سيل، آتش‌سوزي، طوفان و بسياري از عوامل ديگر سلامت او را تهديد نموده و هر ساله گروههاي كثيري از افراد فعال اجتماع را دچار معضل مي‌سازد. فقدان اطلاعات و آگاهي عمومي جامعه موجب ميگردد كه پذيرش اين افراد در جامعه و هموار ساختن زمينه‌هاي مساعد و ايجاد بستر مناسب جهت حضور فعال آنها در عرصه‌هاي اجتماعي با مشكلات عديده روبرو گردد. براين اساس ضرورت دارد قبل از بروز حوادث و اتفاقات غيرقابل پيش‌بيني اطلاعات و آگاهي‌هاي مورد نياز در راستاي چگونگي مراقبت از خود و ارائه كمكهاي مورد لزوم در اختيار جامعه بويژه افراد مبتلا به ناتواني و معلوليت قرار گرفته تا از اين طريق بتوان ضمن ارائه پيش آگاهي لازم، تمهيدات مورد نظر در راستاي پيشگيري از تشديد معلوليت را در آنان فراهم نمود. لازم به ذكر است كه كشور ايران از نظر جغرافيائي در محلي واقع شده كه در آن گسل‌هاي فراواني وجود دارد بطوري كه هرازگاه شاهد وقوع زلزله‌هائي طي سالهاي گذشته بوده‌ايم. شهر تهران نيز در قسمت شمال و جنوب خود بر روي دو گسل بزرگ واقع گرديده كه در پهنه خود داراي شكستگي‌هاي كوچك فراوان است و در صورت فعاليت اين دو گسل، شهر تهران دچار جابجايي و جنبش خواهد شد. سوابق نشان مي‌دهد كه اين دو گسل در گذشته موجب بروز زلزله‌هائي كوچك و بزرگ بوده كه آخرين زلزله ثبت شده در تهران مربوط به حدود 70 سال قبل و با قدرت 8 ريشتر به وقوع پيوسته است.
در اين ميان وضعيت افراد داراي ناتواني و معلوليت ونيز آن دسته از افرادي كه در هنگام وقوع زلزله دچار ناتواني و معلوليت مي گردند مقداري حساستر است. اين گروه از افراد جامعه به واسطه ناتواني خود قدرت برخورد مناسب در هنگام وقوع زلزله را نداشته و ممكن است معلوليت آنان تشديد نيز بيابد. اراين رو ضرورت تدوين الگويي براي چگونگي ارائه خدمات توانبخش به اين دسته از افراد جامعه انكار تاپدير است. متاسفانه تاكنون نه در ساززمان هاي امدادي و نه در سازمان هاي متولي خدمات توانبخشي به اين موضوع انديشيده نشده بود.
پژوهش حاضر به قصد تدوين الگوي ارائه خدمات توانبخشي به هنگام وقوع بلاياي طبيعي انجام گرفته است. آنچه در ادامه مرور خواهد شد در دو بخش كلي به صورت مختصر به موضوع پرداخته است:
اول - اصول پيشگيري از تشديد معلوليت و ناتواني و راهكارهاي مناسب جهت مقابله با بلاياي طبيعي براي افراد داراي ناتواني (قبل، حين و بعد از بروز بحران)
دوم – مديريت و نحوه ارائه خدمات توانبخشي مورد نياز به افراد آسيب ديده ناشي از بلاياي طبيعي
اميد است اين مختصر بتواند راهكارهاي اجرائي مناسبي فراروي دست اندر كاران امور امداد و توانبخشي در سازماندهي خدماتي مناسب و درخور افراد داراي معلوليت و ناتواني در كشور قرار دهد.
قسمت اول
الف. اصول آمادگي در مقابل بلاياي طبيعي
با توجه به نقش اساسي و مهمي كه اطلاع‌رساني و ارائه آگاهي‌هاي لازم در اجتماع مي‌تواند از يك سو درارتقاء بخشيدن به سطح دانش و بينش جامعه هدف و از سوي ديگر در راستاي پيشگيري و ممانعت از بروز برخي مشكلات و معضلات مربوطه مفيد و مؤثر باشد بنابراين ضرورت دارد در خصوص حوادث و بلاياي طبيعي كه زمان وقوع آن قابل پيش‌بيني نيست از قبل راهكارها و شيوه‌هاي مناسب برخورد با آن بصورت ساده و روشن، با استفاده و بهره‌گيري از امكانات و منابع موجود اجتماعي در اختيار افراد بويژه معلولان و خانواده‌هاي آنان قرار گيرد تا در زمان وقوع، ضمن اتخاذ روش صحيح مقابله، از بروز نقص و يا تشديد معلوليت در خود و اطرافيان جلوگيري گردد. ارائه آموزش‌هاي مربوطه مي‌تواند بصورت زير طراحي شود:
1-ـ آموزش و آماده نمودن جامعه (افراد ناتوان)
در ارتباط با ارائه اطلاعات و آموزش‌هاي لازم و آماده‌سازي جامعه بويژه افراد ناتوان (معلول) براي خورد و مقابله با بلاياي طبيعي و يا ساير حوادث، سازمانها و ارگانهاي ذيربط مانند سازمان بهزيستي كشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، سازمان آموزش و پرورش كودكان
2
استثنايي، هلال‌احمر، بنياد امور جانبازان و... كه به نوعي با پديده معلوليت و افراد معلول در ارتباط مستقيم هستند، بهترين نقش را مي‌توانند در اين خصوص داشته باشند. اين سازمانها مي‌توانند با برنامه‌ريزي دقيق و هماهنگ و با استفاده از تسهيلات و امكانات موجود در جامعه و با اتخاذ روش‌ها و تدابير خاص (انتشار جز وات و كتب آگاه كننده، پخش برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني، انتشار مطالب و اطلاعات لازم از طريق نشريات و...) زمينه‌هاي لازم را در خصوص دستيابي به اهداف مورد نظر مهيا نمايند. برخي از راهكارهايي كه مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرند عبارتند از:
1ـ1 برنامه‌ريزي و تدوين طرحي جامع و مناسب جهت جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز در خصوص‌امكانات موجود در جامعه و تمهيدات لازم در زمينه چگونگي بر قراري ارتباط سريع و آسان با افراد ناتوان (مشخصات كامل محل سكونت و نوع محدوديت فرد ناتوان و ...) و همچنين‌پيش‌بيني لازم در خصوص در دسترس بودن خدمات مورد لزوم در مواقع بروز بحران براي اينگونه افراد
2ـ1 با توجه به اين كه برخي از حوادث را مي‌توان به طريقي از قبل پيش‌بيني كرد ضرورت دارد با استفاده از امكانات موجود در جامعه ضمن همكاري با سازمانها و نهادهاي مرتبط مانندصداوسيما نسبت به انعكاس اطلاعات و آگاهي‌هاي مورد نياز بصورت مختلف و تاكيد بر رعايت‌نكات ايمني، معرفي پناهگاههاي امن جهت اسكان و انتقال افراد، پخش بروشورهاي حاوي‌نكات ضروري و ساير روش‌هاي مورد نياز جهت مطلع نمودن افراد در مواردي كه بحران ايجاد ميگردد اقدام نمود.
3-1 بهره‌گيري از شيوه‌هاي موثر و مورد اعتماد در راستاي انتقال افراد مبتلا به ناتواني و اقدامات سريع و بموقع جهت درمان آنان كه در اين زمينه مي‌توان با بهره‌گيري از وسايل ارتباطي مانند، ماهواره، تكنولوژي ارتباطات سيار، شبكه‌هاي ارتباطي و خبري در اماكن و مواضعي كه امكان برقراري ارتباط موجود است پرسنل تخصصي را در چگونگي ياري رساندن به مصدومان كمك كرد.
4-1 بهره‌گيري از افراد متخصص و كار آزموده در كمك به تشخيص، ارزيابي، جمع‌آوري اطلاعات لازم فراهم نمودن لوازم مورد نياز فرد ناتوان از اهميت خاص برخوردار است. (در دسترس‌بودن لوازم ضروري و مورد نياز زندگي بايد هميشه تحت نظارت و كنترل باشد). برنامه‌ريزي و كنترل اطلاعات ذيربط مي‌تواند در راستاي ارائه اين گونه خدمات در مواقع بحران براي افراد ناتوان مفيد واقع گردد.
5-1 سازمانهايي كه مستقيم مسئوليت ارائه خدمات به معلولان را عهده‌دار هستند ضرورت دارد با تدوين برنامه‌هاي خاص آموزشي، اطلاعات و آموزش‌هاي مورد نياز و ضروري را در اختيار عموم جامعه بويژه سازمان‌هاي ياري رسان در سطح جامعه قرار دهند.
6-1 مناسب سازي و رفع موانع ترددي به منظور دسترسي سريع و آسان افراد ناتوان به امكانات مورد نياز زندگي پس از بروز بلاياي طبيعي بايد پيش‌بيني و كنترل گردد.
7-1 طراحي و اجراي مانورهاي نمايشي و آزمايشي در خصوص آماده سازي چگونگي برخورد منطقي با اينگونه‌بلايا و ارزيابي از روش‌هاي تمريني‌جهت‌آگاهي‌از ميزان‌آمادگي‌جامعه‌درهنگام بحران ضروري است.
2-آموزش به گروههاي امداد رسان
با توجه به اين كه حدود 10 درصد از افراد جامعه بر اثر عوامل گوناگون (ارثي - محيطي) به نوعي با ناتواني و محدوديت جسمي و يا ذهني مواجه هستند و در مقايسه با افراد عادي با مشكلات و معضلات عديده روبرو مي‌باشند بنابراين در مقابل حوادث و بلايا، آسيب‌پذيري بيشتري خواهند داشت. لذا ضرورت دارد آموزش‌هاي ويژه‌اي متناسب با نوع اختلالات افراد ناتوان به گروههاي امداد رسان با هدف پيشگيري از ايجاد معلوليت در مجروحين و مصدومان و ممانعت از تشديد ناتواني در افراد معلول ارائه شود. در راستاي دستيابي به اين اهداف لازم است با تدوين برنامه‌اي مدون و فراگير در خصوص حضور فعال نيروهاي امداد رسان و دريافت آموزش‌هاي علمي و عملي، آنان را جهت اجراي عمليات نجات و انتقال مجروحين و مصدومان از محل حادثه با توجه به حفظ رعايت مسائل بهداشتي و ايمني ياري نمود.
شرح وظايف كلي گروههاي امداد رسان:
- حضور سريع و بموقع در محل خدمت خود و يا هر محل ديگري كه از قبل براي حضور وي در هنگام بحران پيش‌بيني شده است.
- از سلامت خود و اطرافيان خود اطمينان حاصل نمايد.
- وضعيت‌منطقه‌تحت‌پوشش‌خود را بررسي‌كرده و براساس‌اطلاعات‌موجوداقدامات‌موردلزوم‌را انجام‌دهد.
- مكان و نحوه تماس مستقيم خود را با مسئولين مربوطه در هنگام نياز كاملاپ شناسايي‌كند.
- نسبت به شرح وظايف خود آگاه بوده و دستورالعمل‌هاي مربوطه را مرور و كنترل نمايد.
- از كنجكاوي در مواردي كه مربوط به وظايف او نيست جدا خودداري نمايد.
- از گسترش شايعات‌بي‌اساس و يااطلاعات‌محرمانه كه‌موجب‌تخريب روحيه افراد ميگردد خودداري نمايد.
3
- در صورت مشاهده هرگونه موارد مشكوك مراتب را سريع به مسئولين مربوطه اطلاع دهد.
- در برخورد با نمايندگان رسانه‌هاي عمومي مطالبي را مطرح نمايد كه مورد تائيد مسئولين بوده و از هرگونه اظهار نظر شخصي پرهيز نمايد.
- در انجام فعاليت‌ها براساس شرح وظايف خود اقدام كرده و از انجام مواردي كه مسئوليت آن به او محول نشده است خودداري كند.
- ارتباط خود را به صورت مستمر با مسئولين مربوطه حفظ نمايد.
- از مداخله دادن افراد داوطلب آموزش نديده در امور مربوطه خودداري كرده و تنها از افرادي كه آموزش‌هاي لازم را ديده‌اندو داراي‌كارت‌شناسايي‌معتبر هستند بعنوان همكار در انجام امور استفاده نمايد.
- در پايان هر مرحله از عمليات (ترجيحا بصورت روزانه) گزارش كاملي از فعاليت خود را تهيه و به مسئولين مربوطه انعكاس دهد.
اصول امداد رساني به افراد داراي ناتواني در هنگام بروز بحران (بلاياي طبيعي)
1ـ معرفي مستمر اماكن امن و پناهگاههاي قابل اطمينان جهت آگاهي جامعه (افراد ناتوان) وحضورآنها در اين اماكن (نصب علائم راهنمايي كننده جهت مشخص شدن محل پناهگاه در معابر الزامي است).
2ـ ارائه اطلاعات لازم در مورد افراد ناتوان شامل (آدرس محل سكونت، ميزان ناتواني و ساير موارد مورد نياز به گروههاي امداد رسان و پرسنل ويژه نجات جهت انتقال سريع مصدومان به مناطق امن.
3ـ شناسايي دقيق محل سكونت افراد ناتوان و انجام تمهيدات لازم براي انتقال آنان به پناهگاه ضمن رعايت اصول ايمني و پزشكي.
4ـ حفظ آرامش كامل و برخورداري از صبر و حوصله در گروههاي امداد رسان و ايجاد هماهنگي لازم در انتقال افراد به مناطق امن.
5ـ رعايت اصول بهداشتي و ارائه كمكهاي اوليه به مصدومان در خصوص پيشگيري از تشديد جراحت يا نقص توسط گروههاي امداد رسان.
6ـ ارائه آموزش‌هاي مورد نياز به افرادي كه در پناهگاه اسكان يافته‌اند. (مسئولين مربوط موظفند ضمن برقراري آرامش در پناهگاه روش‌هاي مناسب در خصوص ايجاد نظم و ارتباط در افراد را مهيا سازند).
7ـ تنظيم كارت شناسايي موقت و درج مشخصات كامل افراد ناتوان (نام، سن، جنس، نوع ناتواني و ساير موارد مربوطه) و نصب آن برروي لباس فرد جهت تسهيل در ارائه خدمات مورد نياز.
8ـ پيش‌بيني و تهيه لوازم مصرفي اضافي جهت افراد ناتوان و حتي حيوانات خدماتي در صورت وجود داشتن مانند (سگ راهنما).
9ـ شناسايي سريع افراد ناتوان در داخل پناهگاه و توجه مسئولين ذيربط نسبت به برخورد منطقي با اينگونه افراد متناسب با نوع ناتواني آنها.
10ـ تماس با سرويس‌هاي محلي مخصوص افراد ناتوان جهت تامين نيروي كمكي خاص براي اين گونه افراد در راستاي تهيه وسايل كمكي ويژه ناتوانان.
11ـ معاينه مستمر افراد ناتوان توسط پزشك و تامين داروهاي مورد نياز آنان با توجه به نوع ناتواني.
12ـ كنترل تسهيلات مربوط به پناهگاه توسط مسئولين ذيربط شامل:
ـ محل ورودي پناهگاه بايد كامل مشخص و قابل دسترس بوده و اطلاعات معمولي در ارتباط با پناهگاه روي آن نصب شده باشد. ـ كنترل ميزان غذا، آب، دارو و... متناسب با تعداد افراد درون پناهگاه
ـ نظارت مستمر بر افراد با ناتواني‌هاي شديد و تأمين نيازهاي ضروري آنها
ـ حفظ آرامش و جلوگيري از هرگونه برخورد و تشديد شدن وضعيت درون پناهگاه
ـ بهره‌گيري‌از افراد فاقد نقص و ناتواني‌درخصوص‌ارائه خدمات به ناتوانان ضمن نظارت كامل بر عملكرد آنان
ـ اطمينان خاطر از اين كه آدرس پناهگاه به طور روشن و واضع در اطراف محل پناهگاه نصب شده باشد.
ـ سرويس‌هاي بهداشتي درون پناهگاه از هر نظر قابل استفاده براي افراد ناتوان باشد.
ـ استفاده‌از وسايل ساده‌كمكي‌براي‌استفاده افراد ناتوان بصورت موقت تا رسيدن وسايل اساسي مورد نياز.
ـ اعلام اطلاعات مربوط به پناهگاه و دستورات مربوطه بصورت سمعي و بصري و نصب نوشتاري آن بر روي تابلو جهت استفاده افراد با هر گونه ناتواني
13ـ مسئولين ذيربط در درون پناهگاه بايد بدانند كه:
ـ برخي از ناتواني‌ها ممكن است در فرد ناتوان حالت مسموميت ايجاد كند.
ـ برخي از افراد داراي ناتواني در شرايط خاص از خود رفتارهايي را نشان مي‌دهند كه طبيعي نيست لذا هنگام مشاهده چنين رفتارهايي بايد واكنش مناسبي را از خود بروز دهند.
ـ محل تردد افراد ناتوان بايد فاقد هرگونه مانعي باشد.
- با افراد ناتوان با توجه به نوع ناتواني آنان برخورد مناسب داشته باشند.
4
14ـ برنامه‌ريزي دقيق و منسجم براي تعيين كارشناسان و متخصصين مربوط به انواع معلوليت‌ها بصورت سيار و يا مستقر در اماكن امن و پناهگاهها در خصوص اين كه هنگام‌برخوردبا فرد معلول و يا انتقال فرد ناتوان به درون پناهگاه اقدامات ضروري و اوليه در راستاي ارائه خدمات مربوط به آنها را مهيا نمايند.
15- اقدام به انتقال سريع و بموقع افرادي كه نياز به دريافت خدمت درماني بصورت اورژانس دارند به اماكن درماني تخصصي پيش‌بيني شده.
16- با توجه به اهميت موضوع و حساسيت قضيه لازم است كليه نكات مورد نظر و ضروري بصورت كتابچه و جزوه‌اي تهيه و در اختيار كليه افراد بويژه افراد مبتلا به ناتواني قرار گيرد تا در هنگام برخورد با بحران از آمادگي كامل بهره‌مند باشند.
3 - هماهنگي و تبادل اطلاعات در راستاي بهبود بخشي كيفي خدمات
يكي ديگر از راهكارهاي اساسي در آماده ساختن جامعه در مقابله با بلاياي طبيعي ايجاد هماهنگي و تبادل نظر با ساير سازمانها بويژه ارگانهاي ذيربط مي‌باشد. از طريق ايجاد نشست‌هاي كارشناسي، گفتگو و تبادل افكار مي‌توان ضمن بهره‌گيري از نظرات و تجربيات آنان از يك سو به راهكارهاي اصولي مقابله آشنا شد و از سوي ديگر از ميزان امكانات و تسهيلات موجود نيز مطلع گرديد تا بتوان در مواقع لزوم از آن براي رسيدن به اهداف مورد نظر بهره جست: بعضي از سازمانها و ارگانهايي كه مي‌توانند در اين خصوص مدنظر قرار گيرند عبارتند از:
- وزارت كشور
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي
- سازمان هلال احمر
- صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران
- بنياد امور جانبازان
- سازمان آموزش و پرورش كودكان استثنايي
- كميته امداد امام خميني(ره)
- سازمان بهزيستي كشور
مطمئنا ايجاد يك كميته كشوري براي هماهنگي و سازماندهي خدمات توانبخشي در هنگام بلاياي طبيعي مي‌تواند بسيار مؤثر و راه‌گشا باشد.
ب - پيشگيري از بروز آسيب و نحوه كمك‌رساني به آسيب ديدگان (ضايعات نخاعي)
با توجه به نقش و اهميتي كه سيستم اعصاب مركزي در ساختار فيزيكي بدن انسان دارد و در حقيقت كليه فعاليتهاي انسان از طريق اعصاب حسي و حركتي كه از اعصاب مركزي منشعب مي‌گردند صورت مي‌پذيرد، براي مراقبت و ممانعت از آسيب‌پذيري اين بخش لازم است اهميت خاص قائل بود. انسان با توجه به وضعيت فيزيكي خود، در مقابل حوادث و بلاياي غيرمنتظره بسيار آسيب‌پذير و حساس بوده و مورد آسيب جدي قرار مي‌گيرد.
با اين وجود با اتخاذ تدابيري خاص مي‌توان در بسياري مواقع از ايجاد نقص و يا تشديد آن جلوگيري كرد. اطلاعات و آمارهاي گوناگون نشان دهنده اين واقعيت تلخ است كه اكثر آسيبهاي وارده ارتوپديكي بويژه در نواحي ستون فقرات كه اكثر در زمان حمل مجروح از محل حادثه ايجاد شده است متاسفانه بر اثر عدم آگاهي، اطلاع و همچنين برخورد ناصحيح به وقوع پيوسته است كه منجر به آسيبهاي جزئي يا كلي به طناب نخاعي و ايجاد نقص و اختلال دائمي در مصدومان گرديده بنابراين ضرورت دارد اطلاعات و آگاهي‌هاي لازم به جامعه براي پيشگيري از بروز مصدوميت و راههاي مناسب برخورد با اين پديده انتشار يابد. راهكارهاي اساسي كه مي‌تواند در اين خصوص موثر باشد حول دو محور اساسي تقسيم‌بندي ميگردد:
آگاه‌سازي عمومي جامعه در ارتباط با مراقبت از خود:
- پيش از مواجه شدن با حوادث و بلايا لازم است خدمات آموزشي به آحاد جامعه در خصوص چگونگي مقابله با حوادث ارائه شود. كليه سازمانها و ارگانهاي ذيربط مي‌توانند با تدوين مطالب مورد نياز و انتشار آن از طريق امكانات موجود اجتماعي مانند (صدا و سيما، روزنامه‌ها، نشريات و ....) بينش و نگرش عمومي جامعه را نسبت به اين موضوع ارتقاء داده تا در زمان بروز حادثه آمادگي لازم در جامعه ايجاد گردد. در زير به برخي راهكارها كه مي‌تواند براي پيشگيري از تشديد صدمات در افراد بكار گرفته گونه، اشاره مي‌شود:
1ـ آسان‌ترين روش خروج سريع از ساختمان تمرين گردد.
2ـ از قرار دادن لوازم و اشياء غير ضروري در معابر خروجي خودداري گردد.
3ـ وسائل درون خانه بنحوي طراحي شود كه در هنگام بروز حادثه مانع از خروج فرد از ساختمان نگردد.
4ـ وسايل مورد نياز و ضروري از قبيل وسايل كمكهاي اوليه، داروهاي مورد نياز (در صورت مصرف) و ساير موارد منطبق با شرايط فرد از قبل آماده و در محل امن و قابل دسترس قرار گيرد.